De Europese Centrale Bank is pas bereid om kortlopende staatsobligaties te kopen zodra een eurolidstaat een bailout heeft aangevraagd en aan de eisen voor de noodleningen voldoet. ECB-president Mario Draghi, die weinig los liet over de details het obligatieaankoopprogramma, legde daarmee de bal nadrukkelijk bij regeringen van eurolanden om actie te ondernemen. 

“We staan klaar en hebben een volledig effectief vangnet klaar staan,” maar “uiteindelijk ligt het initiatief bij overheden,” zei Draghi tijdens de persconferentie in Ljubljana, de hoofdstad van Slovenië. 

De ECB kan in het kader van het nieuwe obligatieaankoopprogramma OMT zo nodig onbeperkt kortlopende staatsobligaties opkopen. Voorwaarde is dat er een officieel verzoek om noodleningen is gedaan waarbij het land in kwestie voldoet aan de opgelegde bezuinigingen en structurele economische hervormingen.

Draghi liet in het midden wanneer rentestanden van landen als Spanje te hoog zijn. De ECB-president zei dat er gekeken wordt naar een uiteenlopend aantal indicatoren op de obligatiemarkt , zoals de liquiditeit, bid-ask spreads en de rentecurve en de mate waarin het monetaire beleidskanaal is verstoord.

Onacceptabele fragmentatie eurozone

Draghi noemde de uiteenlopende financiële omstandigheden in de eurozone – zoals grote renteverschillen tussen eurolanden voor niet alleen overheden maar ook de private sector – “onacceptabel”.  Als voorbeeld noemde Draghi een multinationaal bedrijf dat in verschillende eurolanden andere rentetarieven wordt berekend.

Journalisten zagen een tegenstrijdigheid in het pas willen aanpakken van de fragmentatie na een bailout, maar Draghi bestreed dat. Volgens Draghi heeft de ECB met alleen al de aankondiging van het OMT risico's op destructieve scenario's als het uiteenvallen van de monetaire unie weggenomen. 

Daarnaast beschermt volgens Draghi het verbinden van voorwaarden aan steunaankopen de onafhankelijkheid van de ECB en is het ook “een manier om een premium in de [staats]obligaties te krijgen, een prikkel om te streven naar het juiste economische beleid.” 

Voor beleggers is de grote vraag wanneer Spanje een officieel verzoek om noodleningen indient. Tot nog toe probeert de regering van premier Mariano Rajoy het zonder steun uit te zingen. Daarbij voert de regering zo veel mogelijk zelfstandig hervormingen en bezuinigingen door in de hoop dat als het tot een bailout komt, het land zo veel mogelijk de regie in eigen handen houdt. 

Geen steun voor Portugal 

Portugal, dat een bailout van 78 miljard euro heeft ontvangen, hoeft voorlopig niet te rekenen op steunaankopen. Draghi noemde Portugal een “voorbeeld van significante vooruitgang” van een land dat een bailout heeft ontvangen. Pas als Portugal volledige toegang tot de kapitaalmarkt heeft gekregen, overweegt de ECB steunaankopen.

Eerder vandaag handhaafde de ECB conform de verwachting de rente op 0,75 procent. 

In de introductieverklaring voorafgaand aan de vragenronde met journalisten liet Draghi zich mild uit over inflatie. Volgens Draghi is de hoge inflatie van 2,6 procent in augustus en 2,7 procent in september tijdelijk van aard vanwege hogere energieprijzen en BTW-verhogingen.

Daarnaast bleef Draghi somber over de economie. De eurozone economie zal slechts zeer geleidelijk herstellen waarbij er als gevolg van de crisis sterk neerwaartse risico's voor het herstel zijn. 

Eerder deze week bleek dat de werkloosheid in de eurozone in augustus uitkwam op 11,4 procent, het hoogste niveau sinds Eurostat de cijfers bijhoudt. De jeugdwerkloosheid bedroeg 22,7 procent.

Draghi noemde de werkloosheid ernstig, maar zei dat het aan overheden is om het probleem aan te pakken.

“Het is een ongelooflijke verspilling van capaciteit, het moet worden aangepakt en kan alleen worden aangepakt door behoorlijke hervormingen van de arbeidsmarkt,” zei Draghi.

Update: om extra informatie toe te voegen.